Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?
Een aandeelhoudersovereenkomst is een contract tussen de aandeelhouders, waarin zij afspraken vastleggen in hun hoedanigheid van aandeelhouders of mede-eigenaars van de onderneming waarin zij aandelen hebben. Deze afspraken gelden voor de duurtijd van de overeenkomst en gelden als wet tussen partijen, ook al geldt de regel dat een aandeelhoudersovereenkomst niet echt mag afwijken of in strijd mag zijn met sommige bindende wettelijke bepalingen of met de statuten van de vennootschap.
Een aandeelhoudersovereenkomst is enkel bekend tussen de partijen die de overeenkomst ondertekenen en kan gemakkelijk worden opgemaakt of aangepast. Dat is bij de statuten niet het geval. Die zijn publiek, waardoor er geen ruimte is voor discrete afspraken. Statuten moeten worden aangepast via notariële akte en dan worden gepubliceerd. Best een omslachtige procedure.
Een goed draaiende onderneming evolueert voortdurend. Het is allesbehalve denkbeeldig dat bepaalde afspraken niet goed werken of achterhaald zijn, dat de aandeelhouders wijzigen, er een nieuwe strategie is overeengekomen,… Je kunt niet voor elke verandering de statuten gaan updaten. Een aandeelhoudersovereenkomst is dan snel aangepast.
Bovendien kunnen verschillende (veelal minderheids-)aandeelhouders zich via een aandeelhoudersovereenkomst groeperen om als één stem te spreken tegenover de andere (veelal meerderheids-)aandeelhouder(s).
Inspelen op verandering. Wat kan in een aandeelhoudersovereenkomst voorzien worden?
Er bestaat een zeer grote vrijheid om te bepalen welke afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst worden vastgelegd. Er zijn wel een aantal wettelijke beperkingen die gelden, maar er is evenveel diversiteit aan clausules dan de verbeelding toestaat.
Bij Deminor streven wij steeds naar een zo eenvoudig en voor iedereen begrijpbare tekst.
Typische onderwerpen die aan bod komen in een aandeelhoudersovereenkomst, zijn de volgende:
- De missie, visie of doelstellingen die de aandeelhouders nastreven met het bedrijf: is er wel een gezamenlijke doelstelling tussen de aandeelhouders, of hebben zij tegengestelde visies?
- De regels met betrekking tot de verwerving en overdracht van aandelen: wie mag aandeelhouder worden, hoe kan een aandeelhouder uittreden of aandelen verkopen, wat zijn de regels bij een bod van een derde, hoe wordt de prijs bepaald?
- Afspraken over de wijze waarop het bedrijf wordt bestuurd: wie heeft de leiding , hoe wordt het toezicht geregeld, welke governance structuur wordt ingesteld?
- Hoe de aandeelhouders met elkaar omgaan: wanneer komen zij samen en hoe beslissen zij, hoe zijn zij vertegenwoordigd in de bestuurs- of toezichtsorganen?
- Afspraken over de wijze waarop het kapitaal wordt vergoed: hoe ziet het dividendbeleid er uit, worden er andere financiële aspecten geregeld tussen de partijen?
- Eventueel bijkomende bepalingen die te maken hebben met niet-concurrentie, vertrouwelijkheid, regeling van conflicten, enzovoort.
Stof tot nadenken. Hoe begin je aan een aandeelhoudersovereenkomst?
Er wordt dikwijls gevraagd of er geen standaard-aandeelhoudersovereenkomst beschikbaar is. Het kan toch niet zo moeilijk zijn, dan kunnen wij er als aandeelhouders zelf mee aan de slag?
Echter, beginnen met een juridische tekst is een verkeerde aanpak. Aandeelhouders die op die wijze te werk gaan, vergeten de belangrijkste fase: de bevraging van de aandeelhouders, of de voorafgaande reflectiefase: wat willen de aandeelhouders nog samen doen, wat zijn hun voornaamste verzuchtingen, wat zijn de onderwerpen die zij wel of niet belangrijk vinden, en wat zijn dan de regels die zij willen vastleggen, met welke prioriteiten? In welke mate is over deze diverse onderwerpen een consensus of bestaan er juist zeer uiteenlopende visies?
Deminor begeleidt de aandeelhouders van A tot Z, van de conceptfase tot de uiteindelijke ondertekening.
De praktische Deminor Checklist met de meest voorkomende onderwerpen voor een aandeelhoudersovereenkomst, biedt een prima aanknopingspunt om aan de slag te gaan.
De valkuilen. Wat je vooral niet mag doen in een aandeelhoudersovereenkomst?
Starten met een juridische tekst is geen goede optie. Eerst consensus zoeken over de grote principes en thema’s, dan pas een tekst (laten) opstellen.
Vermijd ook het maken van afspraken die kunnen leiden tot een blokkerende situatie: zorg altijd dat er een uitweg mogelijk is, of een conflict vermijdende methode wordt voorzien via een externe deskundige, een bemiddelaar of bepaalde exit-clausules waarbij partijen uit elkaar gaan wanneer de samenwerking niet meer mogelijk blijkt.
Maak de aandeelhoudersovereenkomst ook niet te complex, zodat niet alleen de huidige aandeelhouders goed begrijpen wat zij tekenen, maar ook hun opvolgers.
Vergeet ook nooit de emotionele en zeer persoonsgevoelige aspecten bij de bespreking. Het heeft geen zin om bepaalde thema’s of onderwerpen die gevoelig zijn, niet mee te nemen in de gesprekken. Zij komen gegarandeerd terug op tafel.
Ga niet overhaast te werk. Neem de tijd voor reflectie en dialoog.
Maak de afspraken voor een voldoende lange termijn, maar voorzie ook de mogelijkheid om met een voldoende meerderheid de regels te kunnen aanpassen op middellange termijn.
Tot slot nog een evidente vuistregel: een aandeelhoudersovereenkomst moet steeds opgemaakt worden met oog voor het vennootschapsbelang, maar tegelijkertijd kan een bedrijf ook niet duurzaam groeien zonder gelukkige aandeelhouders met de juiste onderlinge afspraken.
